Rzeczpospolita 2010-11-08
IRENEUSZ WALENCIK
Ogłosił to podczas zakończonego w sobotę w Warszawie zjazdu radców prawnych wobec 270 delegatów oraz licznych gości z krajowego i zagranicznego środowiska prawniczego. Radcowie prawni będą mogli występować tak jak adwokaci jako obrońcy w procesach karnych. – W najbliższych tygodniach w porozumieniu z samorządami powołam zespół ministerialny, który podejmie pracę nad tą problematyką – zapowiedział Krzysztof Kwiatkowski. Tłumaczył, że i radcowska aplikacja, i egzamin uwzględniają dziś prawo karne. A radcom, którzy zdecydowaliby się zostać obrońcami z urzędu, samorząd powinien zorganizować szkolenia uzupełniające. Zdaniem ministra rozszerzenie kompetencji radców dobrze służyłoby konstytucyjnemu prawu do obrony w sądzie. Znikłaby ostatnia różnica w uprawnieniach zawodowych radców i adwokatów. Byłby to niewątpliwy sukces władz samorządu radcowskiego z prezesem Maciejem Bobrowiczem. To one rozpoczęły starania o zmianę przepisów prowadzącą do zrównania kompetencji, a teraz zjazd dał im mocny mandat do skutecznego zakończenia działań lobbingowych.
Na drodze do obrony
Sprawa wzbudza jednak wątpliwości w środowisku. Dał im wyraz np. Lech Kuleszyński, delegat z Warszawy reprezentujący radców, którzy sceptycznie odnoszą się do występowania w procesach karnych. Prezes Bobrowicz replikował mu, że jest rozwiązanie kompromisowe, np. w okresie przejściowym radcowie chcący podejmować się obrony wpisywaliby się na listę chętnych. Drogę, jaką przebyła korporacja, która w 2012 r. obchodzić będzie 30lecie, dobrze określiły słowa weterana radcowskiej samorządności Andrzeja Hanusza z Tarnowa. Wspominał, jak w latach 80. rozmawiał o przyszłości zawodu z asystentem pierwszego sekretarza KC PZPR. – Dzisiejszy status korporacji to powód do dumy – mówił o samorządzie liczącym 27 tys. radców i 13 tys. aplikantów.
Ważni goście, ważne słowa
Wątek rozszerzenia uprawnień radców podjął w swoim zjazdowym wystąpieniu Stanisław Dąbrowski, od niedawna pierwszy prezes Sądu Najwyższego. Pytał, czy nie iść dalej, do zjednoczenia prawniczych zawodów. – Jeden samorząd mógłby być bardziej efektywny, choć w tak dużym kraju jest też miejsce dla dwóch – rozważał. – Kwestia połączenia powinna być jednak pozostawiona do rozstrzygnięcia zainteresowanym. Uczestnicy zjazdu nie dyskutowali na ten temat. Prezes Dąbrowski podzielił się też z delegatami swoimi obawami o poziom szkolenia ogromnej liczby aplikantów. Postawił także pytanie, czy liczba radców może rosnąć w nieskończoność. – W konsekwencji ich usługi staną się tańsze, ale czy nie doprowadzi to do pauperyzacji zawodu? – zastanawiał się. – Jeśli radca będzie się musiał chwytać innych zajęć, to może dojść do pogorszenia jakości pomocy prawnej, do degradacji etosu naszego zawodu i spadku zaufania społecznego.
Potrzeba specjalizacji
Dąbrowski zwrócił uwagę na bardzo zróżnicowany z punktu widzenia SN poziom profesjonalny radców. – Niektórzy budzą zażenowanie i od 20 lat nic się nie zmienia – stwierdził i opowiedział się za wprowadzeniem specjalizacji, np. w postępowaniach kasacyjnych. Pogląd o potrzebie specjalizacji wśród radców podzielił Marcin Dziurda, szef Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Irena Lipowicz, nowy rzecznik praw obywatelskich, podkreślała, że konstytucyjna regulacja samorządności zawodów zaufania publicznego sprawdziła się. Dodała jednak, że z jej doświadczeń jako rzecznika wynika, iż wielka grupa ludzi pozbawiona jest wsparcia prawnego. To ci, którym nie przysługuje ono za darmo, a dla których usługi prawnika są zbyt drogie, np. drobni przedsiębiorcy. Samorząd powinien się zastanowić, jak do nich dotrzeć z pomocą prawną. Pojednawcze przemówienie wygłosił Andrzej Michałowski, p. o. prezes Naczelnej Rady Adwokackiej. Wzywał do ignorowania „niemerytorycznych” wypowiedzi niektórych przedstawicieli obu korporacji. – Niech nie ma znaczenia, który samorząd jest największy, a który najstarszy, tylko niech oba będą najlepsze – mówił, podkreślając dobrą w ostatnim czasie współpracę z radcami.
Magister – tak, doradca – nie
Zjazd przyjął kilka uchwał, w tym programową na nową kadencję władz Krajowej Rady Radców Prawnych. Przegłosował także stanowisko przygotowane przez Dariusza Sałajewskiego o świadczeniu usług przez magistrów prawa. To sprawa bardzo dziś niepokojąca środowisko. Uchwała głosi, że można dopuścić ich do wykonywania – na zasadach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – tzw. prostych czynności prawniczych. Nie powinno się jednak – jak przewiduje oprotestowany przez samorząd projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych, nad którym pracuje Sejm – tworzyć nowego zawodu doradcy prawnego wyposażonego w takie same uprawnienia jak radca. Zjazd przyjął też, że w sprawach prowadzonych na obszarze innych państw Unii Europejskiej radcowie będą mogli stosować postanowienia kodeksu etyki prawniczej Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE). Ważnym momentem zjazdu było odznaczenie poprzedniego prezesa KRRP Zenona Klatki przez przedstawiciela prezydenta RP Krzysztofa Łaszkiewicza Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
OPINIA
Maciej Bobrowicz prezes Krajowej Rady Radców Prawnych
Uprawnienie radców prawnych do zajmowania się obroną karną było jedną z ważniejszych kwestii, jakimi zajmował się zjazd. Wiadomo przy tym, że nie wszyscy radcowie są zainteresowani specjalizacją w dziedzinie prawa karnego. Będziemy zatem szukać odpowiednich rozwiązań, które to uwzględnią. Jednym z nich może być uznanie, że to możliwość dla zainteresowanych, a nie obowiązek dla tych, którzy nie chcą mieć do czynienia z prawem karnym, bo na przykład pracują na podstawie umowy o pracę w przedsiębiorstwach czy urzędach. Myślę, że ekspercki zespół adwokacko-radcowski, który obiecał powołać minister Kwiatkowski, stanie się dobrym miejscem do wypracowania takich rozwiązań.
NOWE ROZWIĄZANIA I UPRAWNIENIA
Uchwała zjazdu
Zadania władz samorządu na nową kadencję
- ochrona interesów zawodowych radców
- dopuszczenie radców do obrony w postępowaniach karnych
- tworzenie list radców zainteresowanych prowadzeniem spraw z urzędu, przydzielanie ich według specjalizacji
- zwiększanie zaangażowania w pomoc prawną dla ubogich (pro bono) -dopuszczenie radców do świadczenia usług mediacyjnych -uniemożliwienie zwolnienia radcy z tajemnicy zawodowej -informatyzacja samorządu
- powołanie nowej samorządowej instytucji szkoleniowo-badawczej -usprawnienie i przyspieszenie postępowań dyscyplinarnych
- stałe unowocześnianie sposobów prowadzenia aplikacji
- zachęcanie radców do działalności samorządowej